• FELSEFİ YÖNTEMLER

    Felsefi düşünen, düşünme çabası içinde olan bireyler tarafından kullanılan yöntemlerdir. Her bireyin bir felsefesi, ya da daha çok belirli felsefi konularla ilgili olan inançları vardır. Örneğin, hemen herkes, aşkla, iyi bir yaşamın ne olduğuyla, paranın değeriyle, kişinin ailesine ve ülkesine karşı olan sorumluluklarıyla, bir yönetimin temel görevleriyle ilgili olarak birtakım inançlara sahiptir.

    Bu inançlar ya çok basit ya da sofistike, değişken ya da değişmez olabilir. İşte, kişinin söz konusu inançları oluştururken kullandığı yöntemlere, benimsediği yaklaşımlara genel olarak felsefi yöntemler adı verilir. Geleneksel bakış açısına göre, kişinin fel sefi problemlerle karşı karşıya kaldığı zaman, kullandığı yöntem, sergilediği yaklaşım, o kişinin inançlarını, probleme verdiği cevapları çok büyük ölçüde belirler.

    Amerikan filozofu C.S.Peirce'a göre, felsefi problemler söz konusu olduğunda, şu dört temel yaklaşım ya da yöntem benimsenebilir:

    1 - Bağlama yöntemi: Bu yaklaşıma göre, kişi din, politika, ırk, ekonomi, cinsellik, aile gibi konularda, temel inançlarını çevresine ya da kişisel ilişkilerine dayanarak belirler.

    2 - Otorite yöntemi: Kişi burada, inançlarını bir otorite ye dayanarak, bir kişi, bir kurum ya da bir devlete göre oluşturur. Bu yaklaşımda kişi, otorite olarak belirlediği kişi ya da kurumun ifade ettiği şeylerin kesinlikle doğru olduğuna inanır.

    3 - A priori yöntem ya da sezgi yöntemidir. Bu yöntemi kullananlar temel felsefi inançlarına duyu-deneyinden bağımsız olarak, yani sezgi yoluyla ulaşır. Peirce, bir yöntem olarak, sözünü ettiğimiz üç yöntemi de reddetmiştir. Buna karşın, ünlü Fransız filozofu Bergson, kendimize ya da benliğimize ilişkin bilgiye yalnızca sezgi yoluyla sahip olabileceğimizi savunur. Ona göre, gerçekliğe ilişkin bilgiyi de, bize yalnızca sezgi sağlar.

    4 - Peirce'ın kendisi, felsefenin temel yöntemi olarak, bilimsel yöntemi benimsemiştir. Cohen ve Nagel tarafından da savunulan bu yöntem, felsefi problemlerin çözümü ve olguların açıklanması için, hipotezler oluşturmayı, hipotezleri gözlem ve deney yoluyla test etmeyi, alternatif hipotezler arasında doğru seçimlerde bulunabilmek için birtakım ölçütlere sahip olmayı içerir.

    (Kaynak: Paradigma Felsefe Sözlüğü, Ahmet Cevizci)